LOADING

Type to search

Share

İnsan ticareti, tespiti oldukça güç ve zor olan suç biçimlerinden birisidir.

Çoğu vakada mağdurlar belgesiz düzensiz göçmenler veya uzak ve kuytu alanlarda zorla çalıştırılan kişiler arasında oldukları için bu vakaların tespiti oldukça güçtür. Benzer şekilde yasadışı ticari seks işçiliği, doğasında bulunan gizlilik ve bu yasadışı faaliyet adına kamuoyu ve kolluk kuvvetlerinde bulunan “işin ahlaksızlığı” algısı nedeniyle, mağdurların tespitini oldukça zorlaştıran bir insan ticareti biçimidir. Pek çok vakada mağdurlar, tacirlerden korktukları veya tacire bağlı oldukları, kendilerinin veya ailelerinin tehdit altında olmaları, psikolojik olarak hazır hissetmedikleri, yaşadıklarının farkında olmamaları, kendilerini güvende hissetmedikleri, geri gönderilme endişesi yaşadıkları, belgeleri olmaması, yargılanmaktan veya kolluk kuvvetlerinden korkmaları gibi sebeplerle konuşmaktan kaçınmaktadırlar.

Bu tür durumlara karşı tespit çalışmaları ise farklı boyutlarda yürütülmektedir. Bunlara örnek olarak  saha çalışmaları, yardım hatları ve kolluk kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen işlemler sayılabilir. 

Saha çalışmaları insan ticareti mağdurlarına farklı yaklaşımlar gerçekleştirilebilen bir tespit çeşididir. Örnek olarak seks işçileri ile gerçekleştirilecek bir cinsel sağlık projesi esnasında insan ticareti mağdurlarının tespiti adına da faaliyetler yürütülmesi sağlanabilir. Bir diğer örnek sokak çocuklarına yönelik faaliyetler içeren bir proje esnasında çocuk mağdurları bulmak adına yürütülecek çalışmalar da gerçekleştirilebilir. Bu anlamda farklı çalışmalar gerçekleştiren sivil toplum kuruluşlarının da tespit mekanizmalarına dahil edilmesi önem kazanmaktadır.

Yardım hatları, tespit çalışmaları için kullanılan bir diğer önemli metodu oluşturmaktadır. Farklı dillerde kolaylıkla ulaşılabilen ve mağduru doğrudan koruma hizmetlerine yönlendirme yeteneğine sahip olan uzmanların çalışmakta olduğu bu hatlar günümüzde pek çok coğrafyada yoğun biçimde kullanılmaktadır. Örnek olarak Türkiye’de 2005 yılının Mayıs ayında insan ticareti mağdurlarına yardım amacıyla acil iletişim hattı olarak faaliyetine başlayan 157 telefon nolu hat, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından devralınması ve hizmet ağının genişletilmesiyle, 20 Ağustos 2015 tarihi itibarıyla Yabancılar İletişim Merkezi (YİMER 157) adıyla 7 farklı dilde hizmet vermeye başlamıştır.

Kolluk kuvvetlerinin tespit çalışmaları kendi mekanizma ve operasyonları tarafından gerçekleştiriliyor olsa da, pek çok coğrafya da istenilen etkinlikte bulunmamaktadır. Bunun sebepleri arasında insan tacirlerinin tehdidi,menşe ülkede kolluk kuvvetleri ile olan eski kötü deneyimler, mağdurların travma sonrası stres bozukluğu nedeniyle sorgular sırasında sessiz veya ilgisiz kalmaları, kolluk kuvvetlerinin yeterli mali veya deneyimli tercüman gibi son derece önemli işgücü kaynağına sahip olmamaları sayılabilir. Kolluk kuvvetleri konu hakkında yetersiz eğitime veya yanlış yaklaşımlara sahip olabilir. Kolluk kuvvetleri psikolojisinde “ideal mağdur” olarak adlandırılan, mağdurun kağıt üzerindeki bütün işaretleri taşıması gerekliliği inancı soruşturmacılarda mevcut olabilir. Bütün bu negatif olasılıklara karşı, mağdurların tespiti için iyileştirme çalışmaları ve eğitim/donanım faaliyetlerinin devamlılığının sağlanması gerekmektedir. 

Tespit çalışmalarının iyileştirilmesi adına gerek devlet organları, gerek kolluk kuvvetlerinin gerçekleştirdiği iyi hizmetlerin duyurulması ve bu hizmetlerde iyileştirmelerin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu iyileştirmeler: İnsan ticaretine maruz kalan kişilerin hızlı ve doğru bir şekilde tanımlanmasına izin vermek için ilgili Devlet yetkilileri ve polis, sınır muhafızları, göçmenlik görevlileri ve düzensiz göçmenlerin tespiti, alıkonulması, kabulü ve işlenmesiyle ilgili diğer kişiler gibi yetkililer için kılavuzlar ve prosedürler geliştirmek, İnsan ticareti mağdurlarının belirlenmesi ve yukarıda atıfta bulunulan kılavuz ilkelerin ve prosedürlerin doğru uygulanması konusunda ilgili Devlet makamlarına ve görevlilerine uygun eğitim verilmesi, İnsan ticareti mağduru kişilerin tanımlanmasını ve yardım sağlanmasını kolaylaştırmak için ilgili makamlar, yetkililer ve sivil toplum kuruluşları arasında işbirliğinin sağlanması ve bu tür bir işbirliğinin organizasyonu ve uygulanması ve etkinliğinin en üst düzeye çıkarmak için resmileştirilmesi, göçmenlerin ve potansiyel göçmenlerin insan ticaretinin olası tehlikeleri ve sonuçları hakkında uyarılmalarını ve gerektiğinde yardım aramalarını sağlayacak bilgileri almalarını sağlamak için uygun müdahale noktalarının belirlenmesi, insan ticareti mağduru kişilerin, göçmenlik yasalarının ihlali veya insan ticareti mağduru olma durumlarının doğrudan bir sonucu olarak dahil oldukları faaliyetler nedeniyle kovuşturulmamasını sağlamak, insan ticaretine maruz kalan kişilerin hiçbir koşulda kamplarda ya da geri gönderme merkezlerinde gözaltında veya diğer gözaltı biçimlerinde tutulmamalarını sağlamak, hem insan ticareti mağduru hem de kaçak sığınmacılardan gelen sığınma taleplerinin alınması ve değerlendirilmesi için prosedürlerin ve süreçlerin mevcut olmasını ve geri göndermeme ilkesine her zaman saygı gösterilmesi ile bu ilkenin desteklenmesini sağlamak olarak sayılabilir.

Mağdurun İnsan Ticareti Altında Olduğuna Dair Temel İşaretler

  • Mağdurun kendi iradesi dışında çalışmak zorunda olduğuna inanması
  • Çalışma ortamından ayrılamaması
  • Hareketlerinin kontrol edildiğine dair işaretler göstermesi
  • Bulunduğu ortamdan/yerden/işten ayrılamayacağını hissetmesi
  • Korku veya endişe göstermesi
  • Kendilerine, ailelerine veya sevdiklerine karşı şiddete veya şiddet tehditlerine maruz kalması
  • Fiziki şiddet yaralarının görülmesi
  • Belirli işlere özgü yaralanmalara veya fiziki bozulmalara maruz kalmak
  • Kontrol önlemlerinin uygulanmasının sonucu gibi görünen yaralanmalara maruz kalmak (kamçı izleri, görünmeyen yerlere tekrarlanmış darbeler vs.)
  • Yetkililere güvenmemek
  • Yetkililere teslim edilmekle tehdit edilmek
  • Düzensiz göçmen statülerinin ifşa edilmesinden korkmak
  • Pasaportları veya diğer seyahat veya kimlik belgelerine sahip olmamak veya bu belgelerin başkasında olması
  • Sahte kimliğe veya seyahat belgelerine sahip olmak
  • İnsanları sömürmek için kullanılan bir mekanda olması veya bunun gerçekleşmesi muhtemel bir mekanla bağlantıda olması
  • Yerel dile yabancı olmak
  • Ev veya iş adresini bilmemek
  • Doğrudan hitap edildiğinde başkalarının kendisi adına konuşmasına izin vermesi/ sessiz kalması
  • Sorgu veya görüşmelerde birileri tarafından bilgilendirilmiş gibi veya başkasının ağzından konuşması
  • Belirli koşullar altında çalışmaya zorlanması
  • Ceza yoluyla disipline edilmiş olması
  • Çalışma koşullarını müzakere etmemiş/bilmiyor olması
  • Az veya hiç ödeme almaması
  • Kazancına erişimin bulunmaması
  • Uzun süreler boyunca veya belirsiz mesailerde çalışması 
  • İzin gününün olmaması
  • Bakımsız veya standart altı yerlerde yaşaması veya barınması
  • Tıbbi hizmetlere erişiminin olmaması
  • Sınırlı veya sıfır sosyal etkileşime sahip olması
  • Aileleri veya yakın çevreleri dışındaki kişilerle sınırlı temasa sahip olmak
  • Başkalarıyla özgürce iletişim kuramaması
  • Borçla bağlı oldukları algısı altında olması
  • Birilerine bağımlı durumunda olması/ mecbur hissetmesi
  • İnsan ticaretinin kaynağı olduğu bilinen bir yerden geliyor olması
  • Varış ülkesine ulaşımları için ödenen ücretlerin başkaları tarafından ödenmesi veya mağdurun, varış ülkesine ulaşımı için ödenen bu ücretleri, çalışarak veya başka bir biçimde sağlayarak geri ödemesinin gerekmesi.
  • Mağdura sahte vaatler verilmiş ve bu vaatlere inanmış/ bu yönde hareket ediyor olması 

İnsan Ticareti Anlamında Cinsel Sömürü Göstergeleri

  • Mağdur olabilecek kişinin yaşının bölgeye ve pazara göre değişiklik gösterse de 30 yaşından küçük olması
  • Bir genelevden diğerine geçiliyor veya buna benzer farklı yerlerde çalışıyor olmak
  • İşe, dükkanlara vb. gidişte ve her dışarı çıkışta kendilerine eşlik edilmesi
  • Mağdurun üzerinde, istismarcılarının “sahipliğini” gösteren dövmeler veya diğer işaretlerin varlığı
  • Çok uzun mesai saatlerinin oluşu ve çok az/hiç iznin olması
  • Çalışılan yerde uyunması/barınılması
  • Bazen aynı dili konuşmayan diğer kadınlarla birlikte bir grup içinde yaşamak veya seyahat etmesi
  • Çok az kıyafetinin olması
  • Genellikle ticari seks işçiliği yapmak için giyilen türden giysilere sahip olması
  • Yerel dilde veya müşteri grubunun dilinde sadece ticari seksle alakalı kelimeleri biliyor olması
  • Kendi paralarının olmaması
  • Kimlik belgesi/pasaport vs olmaması
  • Mağdur olabilecek kişinin korunmasız ve/veya şiddet içeren cinsel ilişkiye girdiğine dair kanıtlar var olması
  • Mağdur olabilecek kişinin korunmasız ve/veya şiddet içeren cinsel ilişkiyi reddedemeyeceğine dair kanıtların var olması.
  • Bir kişinin alınıp satıldığına dair kanıtların var olması
  • Mağdur gruplarının/kadınların başkalarının kontrolü altında olduğuna dair kanıtların var olması
  • Sadece belirli bir etnik köken veya milliyetten kadınların hizmet verdiği genelevler veya benzeri yerler için reklamların yapılması.
  • Seks işçilerinin belirli bir etnik köken veya milliyetten bir müşteriye hizmet sunduğunun bildirilmesi.
  • Görüşmeler sırasında seks işçisinin gülümsemediği veya işbirliği yapmadığının raporlanıyor olması

İnsan Ticareti Anlamında Zorla Çalıştırılma Göstergeleri

  • Zorla çalıştırılma mağduru ihtimali olan kişilerin, çalıştıkları yerde gruplar halinde yaşamaları ve bu binaları nadiren terk etmeleri
  • Daha önceden kullanılmış veya halen atıklar bulunan tarımsal veya endüstriyel binalar gibi bozulmuş, uygun olmayan yerlerde yaşamak
  • Zorla çalıştırılma mağduru ihtimali olan kişilerin yaptıkları işe uygun giyinmiyor olmaları, örneğin koruyucu donanımdan, sıcak tutan giysilerden vs. yoksun olmaları.
  • Sadece yemek artıkları ile besleniyor olmaları
  • Kazançlarına erişimlerinin bulunmaması
  • İş sözleşmesinin olmaması
  • Aşırı mesai saatleri boyunca çalışmak
  • İş, ulaşım ve konaklama da dahil olmak üzere bir dizi hizmet için işverenlerine bağlı olmaları
  • Konaklama seçeneğinin bulunmaması
  • İşvereni veya eşlikçisi olmadan asla işyerinden ayrılmamaları
  • Serbestçe hareket edememeleri
  • Onları işyerinde tutmak için tasarlanmış güvenlik önlemlerinin varlığı
  • Para cezaları ile disipline ediliyor olmaları
  • Hakaret, taciz, tehdit veya şiddete maruz kalmaları
  • İş hakkında temel eğitim veya lisansların eksikliğinin bulunması
  • Çalışanlara yönelik iş yeri levhalarının, yerel dilden farklı dillerde yayınlanıyor olması.
  • Sağlık ve güvenlik uyarılarının olmaması
  • İşveren,yönetici veya sorumluların, başka ülkelerden işçi çalıştırmak için gerekli belgeleri gösterememesi
  • İşveren,yönetici veya sorumluların işçilere ödenen ücretlerin kayıtlarını gösterememesi.
  • Sağlık ve güvenlik ekipmanlarının kalitesiz veya eksik olması
  • Ekipmanın, çocuklar tarafından kullanılabilecek şekilde tasarlanmış veya modifiye edilmiş olması
  • İş kanunlarının ihlal edildiğine dair kanıtlar var olması
  • İşçilerin alet, yiyecek veya konaklama için ödeme yapması gerektiğine veya bu masrafların ücretlerinden kesildiğine dair kanıtların var olması.

İnsan Ticareti Anlamında Ev Köleliği Göstergeleri

  • Mağdur olabilecek kişinin kendisinin olmayan bir aile ile yaşıyor olması
  • Ailenin geri kalanıyla yemek yememek
  • Evde özel alanının bulunmaması
  • Evin bütün temizlik, çamaşır, yemek vs. işlerinin hepsinin günün her saati kendisine yaptırılıyor olması
  • Paylaşılan veya uygunsuz bir alanda uyuyor olması
  • Mağdur olabilecek kişi halen işverenlerinin evinde yaşıyor olsa bile, mağdurun işverenleri tarafından kayıp olarak bildirilmesi
  • Sosyal nedenlerle asla/nadiren evden çıkmamak
  • İşvereni olmadan asla evden çıkmaması
  • Sadece yemek artıkları ile beslenmesi
  • Hakaret, taciz, tehdit veya şiddete maruz kalmak
  • Eve dışarıdan gelenlerin önüne asla/nadiren çıkarılmaması

Dilendirmek veya Suç İşletmek Amacıyla Yapılan İnsan Ticaretinin Göstergeleri

  • Halka açık yerlerde ve toplu taşıma araçlarında, yerel dili bilmeyen/belli dilenme kelimelerini bilen ve dilenme eğiliminde olan çocuklar, yaşlılar veya engelli göçmenler olması
  • Çocukların yasa dışı uyuşturucu/ilaçlar taşıyor ve/veya satıyor olmaları
  • Bir uzvun kesilmesi sonucu gibi görünen fiziksel bozukluklara sahip olmaları
  • Sadece birkaç yetişkinle büyük gruplar halinde hareket eden aynı milliyetten veya etnik kökenden çocuklar olması
  • Aynı milliyetten veya etnik kökenden bir yetişkin tarafından “bulunan” refakatsiz küçüklerin olması
  • Toplu taşıma araçlarında seyahat ederken gruplar halinde hareket ediyor olunması: örneğin, trenlerin uzunluğu boyunca birlikte yukarı ve aşağı yürüyen çocuk grupları
  • Organize suç çetelerinin faaliyetlerine katılması
  • Aynı milliyetten veya etnik kökenden üyelerden oluşan çetelere ait olması
  • Aynı yetişkin vasisine sahip büyük çocuk gruplarının bir parçası olun
  • Dilenerek yeterince toplayamaz veya çalamazlarsa cezalandırılıyor olmaları
  • Çete üyeleriyle birlikte yaşıyor olmaları
  • Çete üyeleriyle varış ülkesine seyahat etmiş/ediyor olmaları
  • Ebeveynleri olmayan yetişkinlerle çete üyeleri olarak yaşıyor olmaları
  • Her gün büyük gruplar halinde ve önemli mesafeler boyunca hareket ediyor olmaları 
  • İnsan ticareti mağduru olabilecekler grubunun, belirli bir süre içinde bir dizi ülkeden geçtiğine ve orada çalıştıklarına dair kanıtların var olması

Sınır Görevlileri Tarafından Mağdurun Tespitine Yönelik Sorulan Genel Sorular

  • Mağdur, kimlik ve seyahat belgelerine sahip mi; değilse, belgelerin kontrolü kimin elindedir?
  • Mağdur, kolluk kuvvetleri ve göçmenlik yetkililerine ne söyleyeceği konusunda, güvenliği atlatmak amacıyla birisinden danışmanlık veya mentorluk aldımı ?
  • Mağdur bir amaç için işe alınmış ve başka bir işte çalışmaya zorlanmış mı?
  • Bir kaçakçılık ücretini ödemek için mağdurun maaşına el koyma/haciz mi geliyor? (Sadece kaçakçılık ücretinin ödenmesi, insan ticareti sayılmamaktadır.)
  • Mağdur cinsel eylemlerde bulunmaya zorlandı mı?
  • Mağdurun hareket özgürlüğü var mı?
  • Mağdur kaçmaya çalışırsa mağdur veya ailesi zarar vermekle tehdit edildi mi?
  • Mağdur sınır dışı edilmekle veya kanun yaptırımıyla tehdit edildi mi?
  • Mağdur zarar gördü veya yiyecek, su, uyku, tıbbi bakım veya diğer yaşam gereksinimlerinden yoksun bırakıldı mı?
  • Mağdur, arkadaşlarıyla veya ailesiyle serbestçe iletişim kurabiliyor mu?
  • Mağdur ticari seks yaptırılan bir çocuk mu?
  • Mağdurun sosyalleşmesine veya dini hizmetlere katılmasına izin veriliyor mu? 
Tags::